تقریباً همه این تجربه را داریم:

• چند روز قبل از پریود، جوش‌های ریز و درشت ظاهر می‌شوند
• پوست یک روز چرب و براق است، روز دیگر کدر و بی‌حال
• گاهی هم قبل یا وسط قاعدگی، پوست حساس و عصبی به‌نظر می‌رسد؛ انگار خودش هم PMS گرفته! 😅

سؤال مهم:

چرا در طول ماه، پوست این‌قدر بالا و پایین می‌شود؟
و چطور می‌شود روتین مراقبت پوست را با چرخه قاعدگی هماهنگ کرد؟

این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده:
یک راهنمای علمی + قابل اجرا که در ادامه توضیح میدیم:

 

🔬 ارتباط چرخه قاعدگی و پوست

چرخه قاعدگی معمولاً بین ۲۸ تا ۳۲ روز است (برای خیلی‌ها کمتر یا بیشتر).
در طول این چرخه، سطح هورمون‌ها (استروژن، پروژسترون، تستوسترون) مدام بالا و پایین می‌شود.

این هورمون‌ها:

• روی غدد چربی پوست
• روی آب‌رسانی پوست
• روی حساسیت و التهاب
• و حتی روی درک ما از خودمان (تصویر ذهنی و اعتمادبه‌نفس)

اثر می‌گذارند.

به‌طور خلاصه:

• استروژن ↑ ← پوست درخشان‌تر و متعادل‌تر
• پروژسترون ↑ ← احتباس آب، ورم، احساس پف‌کردگی
• آندروژن‌ها ↑ ← افزایش چربی و جوش

 

🧭 چهار فاز اصلی چرخه قاعدگی و رفتار پوست

برای این‌که مقاله کاربردی باشد، چرخه را به ۴ فاز تقسیم می‌کنیم:

1. فاز قاعدگی (روزهای خونریزی)
2. فاز فولیکولار (بعد از قاعدگی تا تخمک‌گذاری)
3. فاز تخمک‌گذاری (اواسط چرخه)
4. فاز لوتئال (قبل از پریود بعدی، زمان PMS و جوش‌ها)

و برای هر فاز:

• حال پوست
• مشکلات محتمل
• روتین پیشنهادی

را می‌چینیم.

 

🩸 ۱. فاز قاعدگی (روزهای خونریزی)

پوست خسته، بدن خسته‌تر؛ پس روتین باید مهربان باشد

در طول این چند روز:

• سطح استروژن و پروژسترون پایین است
• ممکن است احساس خستگی، بی‌حوصلگی، درد و التهاب عمومی داشته باشی
• جریان خون و آهن بدن در حال کاهش نسبی است

پوست در این دوره:

• ممکن است کدر و بی‌حال باشد
• گاهی کمی خشک‌تر و حساس‌تر می‌شود
• اگر قبل از قاعدگی جوش زده باشی، هنوز آثارش هست

توصیه علمی برای این فاز:

هدف:
✔ آرام کردن پوست
✔ حفظ رطوبت
✔ پرهیز از لایه‌برداری و درمان تهاجمی

روتین پیشنهادی:

صبح:

• شوینده ملایم، بدون سولفات و بدون خشکی
• یک سرم آبرسان (هیالورونیک اسید + گلیسرین)
• مرطوب‌کننده سبک اما نرم‌کننده
• ضدآفتاب (حتی اگر حال نداری، اینو حذف نکن)

شب:

• پاکسازی ملایم
• ترجیحاً فقط آبرسان یا کرم ترمیم‌کننده
• اگر رتینول استفاده می‌کنی، می‌توانی در این فاز دوزش را کم یا شب‌های استراحت بگذاری (اگر پوستت ضعیف شده)

📌 نکته مهم:
در این روزها کم‌خونی و کم‌آبی در وضعیت پوست کاملاً دیده می‌شود.
آب بیشتر + غذای حاوی آهن و ویتامین C واقعاً روی پوست هم اثر می‌گذارند.

 

🌱 ۲. فاز فولیکولار (بعد از پریود تا قبل از تخمک‌گذاری)

بهترین روزهای پوست؛ زمان طلایی برای درمان

در این دوره:

• استروژن آرام‌آرام بالا می‌رود
• پوست متعادل‌تر، شاداب‌تر، و درخشان‌تر است
• تحمل پوست برای درمان‌ها بیشتر از بقیه زمان‌هاست

این همان زمانی است که:

هرچه کار درمانی و تقویتی داری، بیشتر در این بازه جواب می‌دهد.

بهترین کارها در فاز فولیکولار:

• لایه‌برداری ملایم با AHA یا BHA (اگر در روتینت هست)
• افزودن سرم‌های ضد لک (آربوتین، ویتامین C، آزلائیک)
• استفاده منظم از رتینول (اگر در برنامه‌ات هست)
• ماسک‌های مغذی و روشن‌کننده

روتین پیشنهادی:

صبح:

• شوینده معمول
• تونر آبرسان (در صورت استفاده)
• سرم ویتامین C یا نیاسینامید
• مرطوب‌کننده
• ضدآفتاب

شب:

• پاکسازی
• لایه‌بردار شیمیایی ملایم (۲–۳ بار در هفته در این فاز)
• سرم درمانی: ضدلک / ضدچروک / ضدجوش
• مرطوب‌کننده سبک یا متوسط

اینجا می‌توانیم بگوییم این بازه، فصل بهار پوست است.
پوستت همکاری می‌کند؛ پس اگر می‌خواهی تغییری بسازی، این‌جا بهترین زمان است.

 

💧 ۳. فاز تخمک‌گذاری

پوست در بهترین فرم؛ اما حواست به لک و آفتاب باشد

در این چند روز:

• استروژن در نقطه اوج است
• پوست معمولاً در بهترین حالت:
  • شفاف‌تر
  • سفت‌تر
  • کمتر جوش‌دار

خیلی‌ها در این دوره حس می‌کنند:

«عجب روز خوبیه برای پوست!»

نکته مهم:

در این دوره چون معمولاً حال عمومی خوب است و شاید بیشتر بیرون بری،
بهترین کار تمرکز روی ضدآفتاب و آنتی‌اکسیدان است.

روتین را تغییر اساسی نده، فقط:

• ضدآفتاب را جدی‌تر
• استفاده از ویتامین C یا آنتی‌اکسیدان صبح‌ها
• آبرسانی مناسب
• خواب کافی

این بازه معمولاً کم‌دردسرترین بخش برای پوست است.

 

⚡ ۴. فاز لوتئال (قبل از پریود بعدی)

زمان PMS، جوش‌ها، نوسان چربی و حساسیت

این همانی است که اکثرمان ازش شاکی‌ایم:

• ۵ تا ۱۰ روز قبل از قاعدگی
• پروژسترون بالا می‌رود
• ممکن است آندروژن‌ها هم بیشتر اثر کنند
• پوست بنابر ژنتیک و سبک زندگی:
  • چرب‌تر می‌شود
  • یا جوش‌های عمیق‌تر در ناحیه چانه و خط فک (جوش هورمونی) می‌زند
  • یا دچار ورم خفیف، احتباس آب، پوسته شدن یا حساسیت می‌شود

بسته به نوع پوست، دو سناریو داریم:

سناریو ۱: پوست چرب / مختلط و جوش‌دار

نشانه‌ها:

• جوش‌های زیرپوستی / عمیق روی چانه، اطراف دهان، فک
• چربی بیشتر روی بینی و پیشانی
• بسته شدن منافذ

روتین پیشنهادی:

صبح:

• شوینده کنترل‌کننده چربی
• نیاسینامید (برای چربی + التهابات هورمونی)
• مرطوب‌کننده سبک ژلی
• ضدآفتاب بدون چربی

شب:

• شوینده
• BHA (سالیسیلیک) موضعی یا روی ناحیه T-Zone + چانه (نه سراسر صورت اگر پوست حساس است)
• ژل یا کرم ضدجوش حاوی آزلائیک / بنزوئیل پراکسید ملایم
• مرطوب‌کننده سبک

📌 نکته‌ی خیلی مهم:
در این دوره وسوسه می‌شوی جوش‌ها را فشار بدهی.
اما جوش هورمونی عمقی با فشار بدتر می‌شود و لک عمیق و ماندگار می‌گذارد.

سناریو ۲: پوست خشک / حساس

نشانه‌ها:

• قرمزی
• احساس التهاب
• پوسته شدن
• گاهی جوش کم، اما همراه با خشکی

روتین پیشنهادی:

صبح:

• شوینده ملایم
• سرم آبرسان + آرام‌بخش (سنتلا، آلوئه، نیاسینامید دوز پایین)
• مرطوب‌کننده
• ضدآفتاب مینرال یا مخصوص پوست حساس

شب:

• پاکسازی ملایم
• بدون اسید قوی
• اگر رتینول استفاده می‌کنی، تعداد دفعات را در این هفته کم کن
• تمرکز روی کرم‌های ترمیم‌کننده (سرامید، اسکوالان، پانتنول)

 

🧠 چطور مطمئن شویم جوش‌ها هورمونی هستند؟

چند علامت مشترک:

• زمان‌بندی مشخص: هر ماه تقریباً در یک بازه قبل از پریود
• محل مشخص: بیشتر روی فک، چانه، اطراف دهان
• اغلب دردناک، عمیق، کمتر سر سفید دارند
• در کنار آن علائم PMS مثل نوسان خلق، ورم، حساسیت سینه هم داری

اگر جوش‌ها:

• در تمام ماه شدید و گسترده‌اند
• روی کمر، سینه، شانه‌ها هم هستند
• یا جای آن‌ها می‌ماند

بهتر است با متخصص پوست و گاهی متخصص زنان هم مشورت شود.

 

🧴 ۵ تا اصل طلایی مراقبت پوست در دوران قاعدگی

1. ثبات روتین مهم‌تر از تغییرات لحظه‌ای است.
   یعنی اگر هر دوره قاعدگی روتینت را از صفر عوض کنی، پوست بیشتر گیج می‌شود.
2. در فاز قبل از قاعدگی (PMS)، ملایمت + کنترل چربی معقول کلید اصلی است.
3. در فاز بعد از قاعدگی، بهترین زمان برای درمان‌های قوی‌تر (مثل اسید، رتینول، ضدلک) است؛ چون پوست آماده‌تر و نسبتاً پایدارتر است.
4. خواب، آب، استرس، شیرینی و نمک مستقیم روی شدت جوش‌ها و ورم اثر دارند
   • خواب کم ← التهاب بیشتر
   • قند ساده زیاد ← جوش بیشتر
   • نمک و فست‌فود ← ورم، پف صورت
5. با بدن‌ات بجنگ، اما با پوستت نسوزان!
   یعنی اگر از PMS و درد خسته‌ای، حق داری، اما راهش این نیست که روی پوستت انتقام بگیری با اسکراب خشن، فشار دادن جوش، یا لایه‌برداری دیوانه‌وار.

 

❓ پرسش‌های متداول

۱. جوش‌های قبل از پریود طبیعی‌اند؟

تا حدی بله.
اگر تعدادشان کم و محدود است، جزئی از نوسان هورمونی‌اند.
اگر شدید و آزاردهنده‌اند، بهتر است توسط متخصص بررسی شوند.

۲. می‌توانم قبل از پریود، لایه‌بردار را بیشتر استفاده کنم تا جوش نزنم؟

نه دقیقاً.
استفاده بیش از حد از اسید قبل از پریود می‌تواند سد دفاعی پوست را ضعیف کند و جوش و التهاب را بدتر کند. بهتر است به‌جای «بیشتر»، «منطقی‌تر و هدفمندتر» مصرف شود.

۳. آیا ممکن است نوع پوست در طول ماه تغییر کند؟

بله، در بعضی افراد واقعاً در فازهای مختلف چرخه، پوست کمی چرب‌تر یا خشک‌تر می‌شود.
اما «نوع پوست» ثابت است؛ فقط «رفتار پوست» نوسان دارد.

۴. می‌توانم در روزهای پریود آرایش کنم؟

از نظر پوستی، مهم‌تر از آرایش‌کردن، شستشوی کامل بعد از آن است.
اگر آرایش داری ← پاکسازی دوبل ملایم را جدی بگیر.

 

🧡 جمع‌بندی

اگر بخواهم همه این مقاله را در چند خط خلاصه کنم:

• پوست و چرخه قاعدگی کاملاً به هم وصل‌اند؛
  هورمون‌ها، چربی، آب، التهاب و حتی حالت روحی روی پوست اثر می‌گذارند.
• به جای جنگیدن با پوست در چند روز قبل از پریود، باید روتین را با چرخه تطبیق بدهی.
• فاز بعد قاعدگی (فولیکولار + تخمک‌گذاری) ← بهترین زمان برای درمان، اسید ملایم، رتینول (اگر استفاده می‌کنی) و ضدلک است.
• فاز قبل قاعدگی (لوتئال) ← زمان کنترل چربی، ضدجوش موضعی، کاهش لایه‌برداری، تمرکز روی «آرام‌کردن» پوست است.
• و در روزهای خونریزی ← پوست و بدن باهم خسته‌اند؛
  رژیم روتینت باید دلسوزانه‌تر و آرام‌تر باشد.